Daremnie Francya tak ogromne bomby do stawiała, że jedne dwoma końmi wieziono; te po dziś dzień w okolicach Kadysu na różnych miej scach porozrzucane muszą spoczywać.
Dalej pomaszerowaliśmy ku granicy Portugaliji; to się działo w roku 1811. W tymże samym czasie był około Kadyxu marszałek Soult i Suchet z swoją dywizyą; miasto to było oblężone i bombardowane, ale ża dnym sposobem dobytćm być nie mogło. Wojsko hiszpańskie było w mieście, a angielskie około mia sta na kanałach, które oblewają to miasto tak przestronnie, że żadna bomba ani granat dosięgnąć nie mógł. Daremnie Francya tak ogromne bomby do stawiała, że jedne dwoma końmi wieziono; te po dziś dzień w okolicach Kadyxu na różnych miej scach porozrzucane muszą spoczywać.
_____
Wincenty Płaczkowski, Pamiętniki Wincentego Płaczkowskiego porucznika dawnéj gwardyi cesarsko-francuzkiéj spisane w roku 1845, Żytomierz, 1861, A. Kwiatkowski i Spółka
W miesiącu maju cała nasza dywizya opuściła Grenadę i pomaszerowała przez Dierma do Kadiksu; nasz batalion razem ’ z francuzką artyleryą i kawaleryą, zajął obóz pomiędzy wsią Diezma i Goor po stronie miasta Kadiksu przy brzegu morza o milę odległego, gdzie znajduje się wąwóz wysokiemi górami i stromemi skałami otoczony, zkąd tylko jedna droga prowadziła do Kadiksu, którą także można było dostać się i do Grenady. Wiele wycierpieliśmy w tym obozie podczas nieznośnego upału, który tu panował ciągle; nie było tu zgoła ani domu, ani drzewa, pod którego cieniem swobodnie odetchnąć i wypocząć by można, a co najgorsza, brak wody przyprowadzał nas do największej rozpaczy. Codziennie po południu powstawały ogromne grzmoty i błyskawice, jakto bywa zwykle w gorących klimatach; razu jednego piorun dragonom pięciu silnych-koni zabił na miejscu My oficerowie chcąc się uchronić od deszczu urządziliśmy baraki ze ściągniętych skór bydlęcych, za pale zaś posłużyły nam cztery bronie bagnetami w ziemię wetknięte. Skóra która nam do ochrony służyła od deszczu, za kilka dni popsuła się skutkiem wielkiego gorąca, robaki się w niej zapieniły i na głowy nam ciągle spadały; przytóm rozszerzyło się zaraźliwe powietrze, gdyż codziennie za obozem zabijano bardzo wiele bydła, z których wnętrzności i wszelkie inne rzeczy pozostawały na polu, wystawione na działaniu ognistego słońca, z których zaraźliwe wyziewy dochodziły do nas i truły najokropniej powietrze, tćm- bardziéj jeżeli wiatr powiewał z tej strony. Wielkie- mi gromadami zlatywało się tu ptastwo drapieżne, jako to: orły, sępy i inne, lecz tak były one ostrożne, iż w żaden sposób z bronią podejść ich nie było można.
_____
Stanisław Broeker Pamietniki z wojny hiszpańskiej (1808 – 1814), Unger Józef, 1877 Warszawa, PAN Biblioteka Kórnicka